Kredit byurosining skoringi
CRIF kredit byurosining (KBS) skoringi- bu standartlashtirilgan, ob'ektiv va oshkora risk o'lchovi bo'lib, u sizga O'zbekiston bozoridagi turli kredit portfellari uchun mijozlarning riskini solishtirish imkonini beradi. Skoring banklarni va moliya institutlarini kredit hayotining hamma bosqichlarida; kredit olishdan tortib doimiy monitoring jarayonigacha hamda riskni aniqlashni boshlangich bosqichlarigacha qo’llab quvvatlash imkonini beradi.
- CRIF kredit byurosining skoringi quyidagi sabablarga ko'ra kredit xavfini aniqroq va oldindan baholash imkonini beradi:
Ma'lumot sifati: Kirish ma'lumotlari chuqur tahlil qilinadi va xaridorlarni yaxshiroq tanlash va yaxshi ball olish uchun "tozalanadi". - Tushunish oson: kredit byurosining bitta balida subyektning kredit tarixi ifoda etiladi; bundan tashqari baholashni profillash yordamida kredit byuro skoringiga ta’sir qiladigan asosiy omillarni aniqlash mumkin
- O'tgan 24 oy davomida kredit byurolarda yig'ilgan ma'lumotlarga asoslanib, kredit tarixini chuqur tahlil qilish, kredit mahsulotlarining turi va ishlatilishini yanada kengroq tahlil qilish imkonini beradi.
Yuqori darajadagi KPI (asosiy samaradorlik ko'rsatkichi): statistik ko'rsatkichlar (Gini va K-C) sub'ektlar xavfini bashorat qilish samaradorligini ko'rsatadi.
KBS kredit byuro ma'lumotlari asosida yaratilgan va chuqur tahlil qilinganidan so'ng tanlangan o'zgaruvchilarning tegishli to'plamiga muvofiq subyektni avtomatik ravishda belgilaydi va baholaydi: ma'lumotlar tahlili har bir subyekt - jismoniy va yuridik shaxslar uchun risk modelining eng bashorat qilinadigan va muhim o'zgaruvchilarini ko'rsatadi.
CRIF KBS -dan 10 ta standart transh orqali foydalanish imkoniyatini taklif qiladi: bu transhlar risk bo'yicha batafsil tasniflashni maksimal ta'minlash va shu bilan birga, risklar reytingida monotonlikni ta'minlash uchun mo'ljallangan (ya'ni A transh B transhga qaraganda kamroq riskli bo'lishi kerak). , B transhi C transhiga qaraganda kamroq riskli va hokazo).
CRIF guruhining ko'magi bilan banklar / moliya institutlari kredit byuro skoring tizimini qo'llashning ta'sirini va mijozning hayoti davomida o'z kredit jarayonlarini yaxshilash usullarini tushunishlari mumkin:
Retrospektiv Analiz- bu kredit byurosining kredit jarayonlarida skoringini tekshirish va uning qiymatini maksimal darajaga oshirishni o'rganish imkonini beradigan faoliyat.
Bundan tashqari, KBS turli xil tekshirish operatsiyalarida ariza bo'yicha qaror qabul qilishda yordam berish uchun ishlatilishi mumkin:
- Ma'qullash/rad etish to'g'risidagi qarorni muvofiqlashtirish (bank/moliyaviy institutlar so'rovnomasi skoringi bilan yoki mavjud tartiblar bilan birgalikda)
- Bank/moliya institutining ichki skoringi mavjud bo'lmagan operatsiyalarda balli imtiyozlar berish (yangi mahsulotlar, tezkor kreditlash dasturlari, anketa skorlari yo'q)
- Qo'llash strategiyalarini baholash (boshlang'ich kredit limitini hisoblash, riskka asoslangan narx belgilash va h.k.)
Boshqa tomondan, KBS kreditni kelajakdagi ijobiy va salbiy ko'rsatkichlarini ko'rib chiqadi. Ushbu keng qamrovli baholashda,
60 kunlik kechikish bilan qarzlarini to’layotgan subyekt aslida risk darajasi kam bo’lishi mumkin, agar qarzlarni to’lash kechikishi boshlangandan buyon “toza” kredit tarixini o’rnatishga ulgurgan bo’lsa.
Xulosa qilib aytganda, kredit byurosi skorini tasdiqlash/rad etish qarorlarida boshqa ballar yoki bir qator qoidalar bilan birgalikda qo'llash mumkin, hamda ko'pgina banklar/moliyaviy institutlar o'z portfelini yaxshiroq boshqarishga yordam beradigan yangi vositalarni topishga doimo e'tibor qaratadilar.
Quyida ko’rsatilgan jadvalda KBS ni umumiy afzalliklari ko’rsatilgan.
| KBS xususiyatlari | Afzalliklari |
| Kredit liniyalari bo'yicha kelgusida qarzlarni to’lanmaslik ehtimolligi yuzaga kelishini oldini olish | Banklar/moliyaviy institutlarga mavjud va yangi mijozlar orasida "yaxshi" va "yomon" mijozlarni aniqlashga yordam beradi. Mijozlarni baland va pask riskli mijozlar toifasiga bo’lish esa korporativ siyosat bo’yicha samaraliroq qaror qabul qilish imkonini yaratadi hamda bank va moliyaviy institutlarga o’rta darajadagi riskga ega bo’lgan mijozlarga ko’proq e’tibor qaratishga yordam beradi. Bu esa o’z navbatida daromadni oshishiga olib keladi. |
| Tushunish Oson | SKB - bu oddiy va keng qamrovli risk o'lchovidir. Har bir ball mijozning kredit portfelini to'liq o'rganish orqali kreditni defolt ehtimolligini ko'rsatadi. Yuqori ball kreditni to’lanmaslik havfi pasligini ko’rsatadi. |
| Istisno qoidalari | Agar mijoz skoring balini hisoblash tizimidan chetlatilgan bo’lsa SKB bunday holatda sabablarning tavsifini beradi. Shunday bo’lsa ham, bu baholanishi kerak bo'lgan muhim ma'lumotlar. |
| Taxminan asoslangan monitoring va sozlash. 1,3 million jismoniy va yuridik shaxslar: mintaqaning ko'p mamlakatli kredit bozori ma'lumotlarining vakillik namunasi | Kredit byurosi ma'lumotlarining katta namunasi kredit mahsulotlarining turlari va to'lov tarixi bilan butun Markaziy Osiyo mintaqasini qamrab oladi. Ushbu ma'lumot to'plami SKB ni mavjud hisob egalari uchun riskni yaxshiroq bashorat qilish va yangi potentsiallarni ta'minlaydigan mustahkam modelga aylantiradi. |
| Kutilayotgan yaxshi/yomon koeffitsient | Baholashga qo'shimcha ravishda, SKB, shuningdek, skoring hisoblangan kundan boshlab 12 oy ichida kontragentning kutilayotgan kreditga layoqatliligini, yaxshi / yomon koeffitsientini va yomon to'lovchilar darajasini aniqlaydi. |
| Ma'lumot sifatini ta'minlash bo'yicha tadbirlar | Skoring aniq va ishonchli bo'lishi uchun kirish (input) ma'lumotlarini sinchkovlik bilan tahlil qilish kerak: bu qo'lda tekshirish talab qilinadigan mijozlar sonini kamaytirishga va potentsiallar sonini ko'paytirishga yordam beradi. |
| KBS monitoringi | CRIF yillar davomida modellarning barqarorligi va ishlashini tekshirish uchun vaqti -vaqti bilan barcha kerakli statistik tahlillarni o'tkazib turadi. |
